Innovation Roadmap แผนที่นำทางสู่ความสำเร็จด้านนวัตกรรมขององค์กร

timeconsulting10
6 ส.ค.
ยาว 2 นาที

ปัจจุบันสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้องค์กรต่าง ๆ ต้องปรับตัวและพัฒนาแนวทางการดำเนินงานให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของลูกค้า ผู้รับบริการ และผู้มีส่วนได้เสียได้อย่างเหมาะสม ดังนั้น การจัดทำ Innovation Roadmap จะนำไปสู่การพัฒนาและขับเคลื่อนองค์กรด้วยนวัตกรรม เพื่อให้สามารถรองรับความท้าทายที่เกิดขึ้นและทันต่อการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีในอนาคตได้อย่างมั่นคง

แต่การสร้างนวัตกรรมให้เกิดขึ้นจริงในองค์กร ไม่ได้เกิดขึ้นจากความคิดสร้างสรรค์เพียงอย่างเดียว หากต้องอาศัย “ระบบ” และ “กลยุทธ์” ที่ชัดเจน ซึ่ง Innovation Roadmap หรือ “แผนที่นำทางด้านนวัตกรรม” คือเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้องค์กรวางแผนอย่างเป็นขั้นเป็นตอน และก้าวไปสู่เป้าหมายได้อย่างมั่นคง โดยในบทความนี้ เราจะพาคุณไปสำรวจว่าInnovation Roadmap คืออะไร และทำไมจึงสำคัญ องค์ประกอบของ Innovation Roadmap ที่องค์กรควรมี ตัวอย่างแนวปฏิบัติ (Best Practices) จากองค์กรที่ประสบความสำเร็จ และแนวทางการเริ่มต้นสร้าง Innovation Roadmap ที่เหมาะกับบริบทขององค์กรคุณ

“Innovation Roadmap กับบทบาทเชิงกลยุทธ์”

การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีและพฤติกรรมผู้บริโภคเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว การพัฒนานวัตกรรมจึงกลายเป็นกลยุทธ์สำคัญที่องค์กรไม่อาจมองข้าม อย่างไรก็ตาม การมีเพียงไอเดียหรือการทดลองนวัตกรรมโดยไร้ทิศทาง อาจนำไปสู่การลงทุนที่ไม่ก่อให้เกิดผลลัพธ์ชัดเจน และอาจทำให้องค์กรสูญเสียทั้งเวลา ทรัพยากร และโอกาสทางธุรกิจ Innovation Roadmap หรือ “แผนที่นำทางนวัตกรรม” จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญในฐานะเครื่องมือที่ช่วยให้องค์กรมองเห็นภาพรวมของการพัฒนา วางลำดับความสำคัญ และเชื่อมโยงเป้าหมายด้านนวัตกรรมเข้ากับวิสัยทัศน์ขององค์กรได้อย่างเป็นระบบ ซึ่ง Roadmap ที่ดีจะช่วยให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องสามารถทำงานสอดประสานกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดความซ้ำซ้อน และเพิ่มโอกาสในการสร้างนวัตกรรมที่ตอบโจทย์ตลาดอย่างแท้จริง ในระยะยาว ดังนั้น องค์กรที่มี Innovation Roadmap ที่ชัดเจน ย่อมมีความสามารถในการปรับตัวสูงกว่า พร้อมแข่งขัน และเติบโตได้อย่างยั่งยืนในโลกธุรกิจที่ไม่หยุดนิ่ง

นอกจากนี้ การขับเคลื่อนนวัตกรรมในองค์กรยุคใหม่ ไม่ใช่หน้าที่เฉพาะของฝ่ายวิจัยและพัฒนา (R&D) อีกต่อไป แต่นวัตกรรมได้กลายเป็นกลไกสำคัญที่ต้องแทรกซึมอยู่ในทุกหน่วยงาน ทุกกระบวนการ และทุกระดับของการบริหารจัดการ ตั้งแต่แนวคิดเชิงกลยุทธ์ไปจนถึงการปฏิบัติงานในระดับปฏิบัติการ เพื่อให้องค์กรสามารถปรับตัวและตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งด้านเทคโนโลยี พฤติกรรมผู้บริโภค คู่แข่งทางการตลาด และนโยบายระดับประเทศ ดังนั้น การจัดการนวัตกรรมจึงไม่ใช่เพียงแค่การ “คิดสิ่งใหม่” แต่ต้องครอบคลุมถึงการสร้างระบบที่เอื้อต่อการเปลี่ยนไอเดียให้กลายเป็นคุณค่าทางธุรกิจอย่างเป็นรูปธรรม

“จากแนวคิดสู่การขับเคลื่อน: กรอบความคิดที่ขับเคลื่อนองค์กรให้กลายเป็นผู้นำด้านนวัตกรรม”

การนำนวัตกรรมมาเป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อนองค์กรกลายเป็นเรื่องจำเป็น อย่างไรก็ตาม การสร้างนวัตกรรมไม่ใช่เรื่องของแรงบันดาลใจเพียงอย่างเดียว แต่ต้องมีกรอบความคิด (Framework) ที่ชัดเจน เป็นระบบ และสามารถเชื่อมโยงกับเป้าหมายทางธุรกิจได้อย่างกลมกลืน ซึ่ง “กรอบแนวคิดการจัดการนวัตกรรม” (Innovation Management Framework) จึงเป็นเสมือนแผนที่ที่ช่วยเชื่อมโยงความคิดสร้างสรรค์เข้ากับเป้าหมายทางธุรกิจ ไม่ว่าจะในระดับผู้นำองค์กรที่กำหนดวิสัยทัศน์ ไปจนถึงระดับทีมงานที่ต้องแปลงแนวคิดเป็นการลงมือทำจริง

1) Innovation Management Maturity Model (IMMM) ของ Gartner เป็นกรอบการประเมินความพร้อมขององค์กรในการจัดการนวัตกรรม โดยแบ่งการประเมินระดับความสามารถด้านนวัตกรรมออกเป็น 5 ระดับ เพื่อสะท้อนว่าองค์กรมีความสามารถในการจัดการนวัตกรรมอยู่ในระดับใด ตั้งแต่ระดับที่ 1 ซึ่งเป็นระดับเริ่มต้นยังไม่มีระบบการจัดการนวัตกรรมที่ชัดเจน ไปจนถึงระดับที่ 5 ที่ก้าวสู่การเป็นองค์กรนวัตกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งนี้ เกณฑ์การประเมินการจัดการนวัตกรรมของ Gartner ประกอบด้วย 6 มิติ คือ

กลยุทธ์และเป้าหมาย (Strategy and Intent): การจัดการให้นวัตกรรมสอดคล้องกับเป้าหมายเชิงกลยุทธ์และได้รับการสนับสนุนจากผู้นำ
กระบวนการและแนวปฏิบัติ (Processes and Practices): การสร้างกระบวนการจัดการนวัตกรรมอย่างเป็นระบบ
วัฒนธรรมและบุคลากร (Culture and People): การสร้างวัฒนธรรมและบุคลากรที่ส่งเสริมนวัตกรรม
องค์กรและโครงสร้างพื้นฐาน (Organization and Infrastructure): การจัดตั้งโครงสร้างและทรัพยากรที่สนับสนุนนวัตกรรม รวมถึงกลไกการกำกับดูแล
ความร่วมมือและการนวัตกรรมแบบเปิด (Partnerships and Open Innovation): การใช้ความร่วมมือจากภายนอกเพื่อเร่งกระบวนการนวัตกรรม
การพัฒนานวัตกรรมใหม่ขององค์กร (Innovating How We Innovate): การพัฒนาวิธีการทำให้เกิดนวัตกรรมใหม่ หรือการนำแนวทางใหม่ๆ มาทดสอบและขยายผล

2) Gap Analysis เป็นเครื่องมือทางกลยุทธ์ที่สำคัญในการวิเคราะห์ “ช่องว่าง” (Gap) ระหว่างสถานะปัจจุบัน (Current State/ As-is) กับสถานะที่องค์กรต้องการจะเป็นในอนาคต (Desired State/ To-be) โดยสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการจัดทำ Innovation Roadmap เพื่อเชื่อมโยงกลยุทธ์ด้านนวัตกรรมให้สามารถเกิดขึ้นเป็น Action Plan ที่สามารถดำเนินงานได้จริง ทั้งนี้ การจัดทำ Gap Analysis ยังสามารถนำกรอบแนวคิดต่าง ๆ มาช่วยในการวิเคราะห์ เช่น McKinsey 7S Framework, SWOT Analysis และ PESTEL Analysis เป็นต้น

3) State Enterprise Assessment Model: SE-AM (IM) เป็นระบบการประเมินผลการดำเนินงานรัฐวิสาหกิจในประเทศไทย ประกอบไปด้วย 8 มิติ โดยด้านที่เกี่ยวข้องกับการจัดทำ Innovation Roadmap คือ มิติที่ 7 ด้านการจัดการนวัตกรรม ที่มุ่งเน้นการกำหนดแนวทาง โครงสร้าง และเกณฑ์ประเมินที่ชัดเจน รวมถึงการบูรณาการข้อมูลและการวิเคราะห์เชิงลึก เพื่อสนับสนุนการตัดสินใจด้านนวัตกรรม และการวางรากฐานวัฒนธรรมองค์กรที่สนับสนุนให้บุคลากรทุกระดับมีส่วนร่วม ด้วยเหตุนี้ การดำเนินงานตามแนวทางของ SE-AM ด้านที่ 7 จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง เพื่อให้ Innovation Roadmap ของหน่วยงานภาครัฐวิสาหกิจ มีทิศทางที่ชัดเจนสอดคล้องกับเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ และสามารถขับเคลื่อนองค์กรไปสู่ความเป็นรัฐวิสาหกิจสมรรถนะสูงได้อย่างมั่นคงและยั่งยืนในระยะยาว

กรณีศึกษาการประยุกต์ใช้ Innovation Roadmap

หลายองค์กรทั่วโลกเริ่มตระหนักถึงความสำคัญของการจัดทำ Innovation Roadmap โดยเฉพาะอย่างยิ่งหน่วยงานภาครัฐ และรัฐวิสาหกิจที่ให้ความสนใจในประเด็นดังกล่าวอย่างเห็นได้ชัด เพื่อให้การดำเนินธุรกิจก้าวทันหน่วยงานเอกชน และเพิ่มขีดความสามารถให้องค์กรตนเองทัดเทียมระดับนานาชาติ โดยมีตัวอย่างทั้งในประเทศและต่างประเทศที่มีการจัดทำ Innovation Roadmap ไปใช้อย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่

การประปานครหลวง ได้กำหนดยุทธศาสตร์ในการพัฒนานวัตกรรมอย่างเป็นระบบ โดยมีเป้าหมายเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ สร้างรายได้ และมุ่งสู่การเป็น “องค์กรแห่งนวัตกรรม” ภายใต้กรอบระยะเวลา 3 ช่วง ได้แก่ ระยะสั้น (ปี 2566) มุ่งเน้นการพัฒนานวัตกรรมกระบวนการเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ, ระยะกลาง (ปี 2567–2569) มุ่งเน้นการสร้างรายได้จากนวัตกรรม และระยะยาว (ปี 2570) เพื่อก้าวสู่การเป็นองค์กรแห่งนวัตกรรมอย่างแท้จริง โดยต่อยอดองค์ความรู้และพัฒนานวัตกรรมอย่างยั่งยืน
บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) มีกรอบการพัฒนานวัตกรรม 3 ด้าน คือ 1) การยกระดับบุคลากรเตรียมพร้อมสู่นวัตกรรม 2) การพัฒนากระบวนการสู่การสร้างสรรค์นวัตกรรม และ 3) การกำหนดทิศทางกลยุทธ์ด้านนวัตกรรม เพื่อสนับสนุนความยั่งยืนในทุกมิติ โดยขับเคลื่อนการเปลี่ยนผ่านพลังงานของประเทศด้วยความโปร่งใสและความยั่งยืน ด้วยการส่งเสริมความร่วมมือและพัฒนาแพลตฟอร์มเพื่อให้บริการด้านพลังงานและนวัตกรรม และสนับสนุนให้เข้าถึงเทคโนโลยีในทุก ๆ มิติองค์กร
หน่วยงานน้ำแห่งชาติประเทศสิงคโปร์ (PUB: Public Utilities Board) จากการเผชิญปัญหาปริมาณความต้องการใช้น้ำของประชาชนในประเทศมากยิ่งขึ้น และภาวะการขาดแคลนน้ำภายในประเทศภายใต้ข้อจำกัดด้านภูมิศาสตร์ของประเทศที่จำเป็นต้องพึ่งพาการนำเข้าน้ำเพื่อการอุปโภค และบริโภคจากประเทศเพื่อนบ้านอย่างประเทศมาเลเซีย ส่งผลให้ประเทศสิงคโปร์ตัดสินใจแก้ปัญหาข้างต้นอย่างจริงจัง โดยมีการลงทุนด้านนวัตกรรม จนกระทั่งได้รับการยกย่องในระดับนานาชาติว่าเป็นประเทศที่มีความเป็นเลิศด้านการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำแบบบูรณาการ ด้วยการจัดทำแผนพัฒนาทรัพยากรน้ำ ภายใต้ชื่อ “The SMART PUB Roadmap” เพื่อยกระดับการให้บริการระบบน้ำแบบครบวงจร ครอบคลุมห่วงโซ่คุณค่าของทรัพยากรน้ำทั้งหมด ตั้งแต่การจัดเก็บ การผลิต การจ่ายน้ำ การบำบัด และการจัดการน้ำเสีย ผ่านการบูรณาการเทคโนโลยีสมัยใหม่

การจัดทำ Innovation Roadmap เป็นหัวใจสำคัญในการขับเคลื่อนองค์กรสู่การเติบโตอย่างยั่งยืนในยุคที่การแข่งขันอยู่ในระดับสูงและเทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ซึ่ง Innovation Roadmap เสมือนแผนที่นำทางเชิงกลยุทธ์ในการดำเนินการด้านนวัตกรรม ที่ช่วยให้องค์กรมีทิศทาง กลยุทธ์ และระบบการจัดการนวัตกรรมที่ชัดเจน ตลอดจนเพิ่มโอกาสและลดความเสี่ยงในการดำเนินธุรกิจ จากการคาดการณ์แนวโน้มและวางแผนการรับมือล่วงหน้าในระยะสั้น ระยะกลาง และระยะยาว โดยอาศัยการส่งเสริมและความร่วมมือของทุกหน่วยงานในองค์กรขับเคลื่อนองค์กรด้วยนวัตกรรมเพื่อรองรับยุทธศาสตร์ของการเปลี่ยนผ่านสู่กาเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีใหม่ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

ที่มา :